Poziomy dojrzałości architektury korporacyjnej

Wg badań MIT CISR (http://cisr.mit.edu/), każde przedsiębiorstwo informatyzujące swoje procesy biznesowe i chcące coraz lepiej obsługiwać klientów oraz obniżać koszty IT, przechodzi przez cztery poziomy dojrzałości architektonicznej. Poziomy tej dojrzałości zostały zidentyfikowane na podstawie wzorców inwestycyjnych oraz praktyk zarządczych różnych na każdym z czterech poziomów.

Wg ww. badań firmy osiągające wyższy poziom dojrzałości architektury korporacyjnej raportowały niższe koszty IT, krótsze czasy rozwoju systemów IT, wyższą dyscyplinę procesów biznesowych i więcej korzyści strategicznych osiąganych dzięki IT. Te cztery poziomy dojrzałości architektury korporacyjnej, to:

1. Architektura Silosów Biznesowych: firma dba o optymalizację zaspokojenia potrzeb poszczególnych jednostek biznesowych.
2. Architektura Standaryzacji Technologii: zapewnia skuteczność IT poprzez standaryzację i centralizację zarządzania wykorzystywanymi technologiami.
3. Architektura Optymalizacji Działalności Podstawowej: zapewnia dopasowaną do modelu operacyjnego standaryzację procesów i systemów w firmie.
4. Architektura Modularności Biznesu: firma posiada i może na różne sposoby wykorzystywać luźno ze sobą powiązane komponenty procesów biznesowych, które istnieją dzięki IT. W ten sposób firma stosuje globalne standardy a jednocześnie może uwzględniać lokalne różnice.

Poziom 1: Architektura Silosów Biznesowych

Na tym poziomie inwestycje w IT są realizowane w celu rozwiązywania problemów i wspieraniu działań definiowanych lokalnie. Nie są stosowane standardy technologiczne ani nie powstają systemy ogólnofirmowe. Architektura Silosów Biznesowych nie narzuca ani działalności gospodarczej, ani rozwojowi IT, żadnych ograniczeń, więc budowane na tym poziomie aplikacje są bardzo dobrze dopasowane do lokalnych potrzeb jednostek biznesowych. Na tym poziomie uzasadnieniem inwestycji w IT jest głównie redukcja kosztów operacyjnych przedsiębiorstwa, które są przewidywalne i łatwo mierzalne.

Jednak takie „jedyne w swoim rodzaju„ aplikacje często powielają swoje funkcjonalności i nie potrafią ze sobą współpracować. A jeśli muszą - buduje się integracje punkt-punkt. Skutki takiego podejścia łatwo przewidzieć – po pewnym czasie powstaje spaghetti integracyjne i wprowadzenie nawet najdrobniejszej zmiany staje się kosztowne i czasochłonne.

Na tym poziomie dojrzałości architektury korporacyjnej redukcja kosztów jest ważniejsza niż frustracja powodowaną niekompatybilnością systemów i technologii. Jednak z czasem potrzeba zmniejszania kosztów i wydajności technologii IT zmusza firmę do przejścia na poziom Architektury Standaryzacji Technologii.

Poziom 2: Architektura Standaryzacji Technologii

Na tym poziomie firmy przyjmują standardy technologiczne, aby ograniczać liczbę platform, którymi dysponują. Ale mniej platform i konieczność zachowania standardów, to mniejsze pole manewru przy budowie rozwiązań informatycznych. Zmienia się podejście do realizacji wymagań: zamiast najpierw określać rozwiązanie a później szukać technologii, firma próbuje wypracować najlepsze rozwiązanie w ramach posiadanych platform technologicznych.

Zatem standaryzacja technologii ogranicza elastyczność, ale prowadzi do redukcji ryzyka, poprawy obsługi użytkowników w zakresie wsparcia, konserwacji i zaopatrzenia, poprawia bezpieczeństwo i niezawodność technologii. To wszystko obniża nakłady na zakup i utrzymanie infrastruktury IT w przedsiębiorstwie.

Standaryzacja technologii nie rozwiązuje jednak wywodzącego się z poziomu Architektury Silosów Biznesowych problemu niekompatybilności i rozproszenia danych osadzonych w różnych aplikacjach. Dalszy rozwój działalności gospodarczej wymusza na przedsiębiorstwach znajdujących się na tym poziomie ewolucję w kierunku poziomu Optymalizacji Działalności Podstawowej, na którym praktyki standaryzacji zaczynają obejmować również ogólnofirmowe dane i procesy biznesowe.

Poziom 3: Optymalizacja Działalności Podstawowej

Na tym poziomie firmy starają się integrować systemy tak, aby wspierały procesy end-2-end, wydobywają dane z systemów lokalnych i udostępniają je stosownym procesom, eliminują redundancję w danych i funkcjonalnościach, wdrażają systemy zintegrowane klasy ERP. Inwestycje w IT są więc czynione nie z myślą o lokalnych aplikacjach i współdzielonej infrastrukturze, lecz o ogólnofirmowych systemach i współdzielonych danych.

Firmy na tym poziomie pracują nad komputeryzacją swoich podstawowych procesów biznesowych. Powoduje to, że zmiana tych procesów lub struktury danych sprawia więcej trudności, ale dzięki reużyciu danych i procesów opracowywanie nowych produktów i usług odbywa się szybciej.

Optymalizacja podstawowych procesów, to ogromne wyzwanie zarówno pod względem technicznym ale również organizacyjnym. Firma musi określić swój model operacyjny na różnych poziomach organizacji i konsekwentnie go stosować, co ogranicza wpływ menadżerów lokalnych jednostek biznesowych na kształt realizowanych przez nich procesów a tym samym na kształt budowanych rozwiązań IT.

Następny poziom dojrzałości architektury korporacyjnej, to architektura modułowa.

Poziom 4: Architektura Modularności Biznesu

Architektura Modularności Biznesu poprawia zwinność przedsiębiorstwa dzięki zindywidualizowanym ale jednocześnie wielokrotnie wykorzystywanym modułom. Na poziomie czwartym firma wprowadza modularność procesów, które na poziomie trzecim podlegały komputeryzacji. Cechą charakterystyczną wyłanianych modułów (biznesowych) są dobrze określone interfejsy (biznesowe). Natomiast wewnątrz tych modułów stosuje się rozwiązania, które najlepiej pasują do realizowanych wewnątrz funkcji biznesowych. Modularność nie osłabia potrzeby standaryzacji – wciąż znajdują zastosowanie zarówno standardy technologiczne jak i standardy danych i procesów. Pozwala jednak na ich lokalne modyfikacje ale z zachowaniem standardowych interfejsów.

Dzięki reużywalnym modułom biznesowym działalność staje się bardziej spójna, umożliwia osiąganie lepszej wydajności i jednocześnie nie przeszkadza w lokalnej indywidualizacji procesów.

Porównanie czterech poziomów dojrzałości

Poniższy diagram obrazuje strukturę nakładów na IT na poszczególnych poziomach dojrzałości architektury korporacyjnej. Wynika z niego m.in., że przechodzenie firmy na kolejne poziomy dojrzałości architektury korporacyjnej zmniejsza nakłady na IT ale tylko do poziomu 3. Zaskakuje jednak, że poziom 4 okazuje się kosztować o 20 drożej, niż poziom 1. Taki wzrost kosztów autorzy diagramu tłumaczą np. tym, że koszty ukryte poprzednio w działalności gospodarczej zostały przeniesione do IT. Ponad to niewiele jest obecnie przedsiębiorstw znajdujących się na poziomie 4, więc mogą one ponosić wyższe koszty z racji bycia pionierami. Ale za najważniejszy powód autorzy diagramu uważają fakt, że przy modularności biznesu firmy mogą inwestować i inwestują w awangardowe innowacje.

Poniżej tabela porównuje przedstawione 4 poziomy dojrzałości. Widać, że wspinanie się po poszczególnych poziomach dojrzałości, to przechodzenie od optymalizacji w skali lokalnej do optymalizacji w skali globalnej.

Zasady wspinania się na poszczególne stopnie dojrzałości architektonicznej

Badacze z MIT CISR zidentyfikowali zasady, które umożliwiają skuteczne przechodzenie pomiędzy poszczególnymi poziomami dojrzałości architektury firmy. Oto najważniejsze z nich:

• Rozwój architektury przedsiębiorstwa należy ukierunkowywać na procesy strategiczne
  - wszystkiego nie da się opisać
  - żadna firma nie pozbędzie się silosów biznesowych
• Należy przyjąć do wiadomości, że złożone organizacje na różnych swoich szczeblach mają osobną architekturę i mogą znajdować się na różnych poziomach dojrzałości
• Trzeba posuwać się na przód stopniowo
  - nauka dyscypliny wymaga czasu
  - więcej jest korzyści z drobnych usprawnień niż z ryzykownego, przedwczesnego przejścia na wyższy poziom (np. próba wdrożenia SAP’a w firmie na poziomie pierwszym)
• Budowa architektury, to wewnętrzna sprawa firmy
  - pomoc z zewnątrz może się przydać
  - ale dopasowanie IT do Biznesu wymaga wewnętrznego dialogu między IT i Biznesem
  - decyzji w tych kwestiach nie powinien podejmować nikt z zewnątrz
• Należy dążyć do modularności biznesu (z wyjątkiem modelu Dywersyfikacji)
  - z badań MIT CISR wynika, że im wyższy poziom dojrzałości, tym większe sukcesy w osiąganiu strategicznych celów à większe średnie ROI
  - elastyczność oferowana przez Modularność Biznesu przynosi pożytek

Piąty poziom dojrzałości architektonicznej: Dynamiczne Przedsięwzięcie

Oprócz ww. 4. poziomów dojrzałości dotyczących danej firmy Badacze z MIT CISR zidentyfikowali również poziom piąty, który nazwali Dynamicznym Przedsięwzięcie i który dotyczy całych łańcuchów dostaw, w których bierze udział dane przedsiębiorstwo.

Charakterystyka:

• Moduły biznesowe różnych firm będą mogły łączyć się automatycznie w celu obsłużenia okazji rynkowe
• Aby było to możliwe, standaryzacji będą podlegać interfejsy biznesowe firm
• Efekty:(+) Poprawa elastyczności i zwinności budowy całego łańcucha dostaw

Zapowiedzią dynamicznych przedsięwzięć mogą być:

• interfejsy do usług UPS wbudowane w SAP
• market place’y Apple’a, Androida i Amazon'a
• usługi Telco 2.0 – standaryzacja interfejsu do klientów usług telco
• platforma freeconet.pl telefonii VoIP, gdzie realizator każdego połączenia telefonicznego jest wybierany dynamicznie.

Poniżej porównanie wszystkich pięciu poziomów dojrzałości architektury przedsiębiorstwa:

Źródła:

• J.W. Ross, P. Weil, D.C. Robertson, Architektura Korporacyjna jako strategia, 2010.
• MIT CISR, Maturity Matters: How Firms Generate Value from Enterprise Architekture, 2004.